Eksploracja terenowa a ostateczny obraz słownika gwarowego1
Автор
Jerzy Sierociuk
DOI
Анотація
Zawartość słownika gwarowego w zdecydowanym stopniu zależy od
sposobu pozyskiwania materiału w terenie. Dawne kartoteki słownikowe
zawierają głównie materiał w znacznym stopniu pozyskiwany przy okazji
dociekań innego typu, np. charakterystyki systemowej gwar. Utrwalane leksemy rzadko dokumentowane są wraz z szerszym kontekstem ich użycia.
Współczesne eksploracje terenowe jednoznacznie dowodzą, że dla celów
słownikowych materiał pozyskiwany musi być z wyraźnym założeniem
późniejszego wykorzystania leksykografi cznego. Szczególnie istotne jest
pozyskiwanie materiału od wielu – zróżnicowanych pokoleniowo – mieszkańców konkretnych wsi. Wypowiedzi wielu informatorów dają podstawy
do dokładniejszej ilustracji semantycznej różnych jednostek językowych,
jak też poprzez wielokrotne zapisywanie od wielu respondentów uzyskujemy możliwość śledzenia ewolucji (i dynamiki) procesów gwarotwórczych.
Zawężenie tematyki badań terenowych stwarza przesłanki do pozyskania
materiału umożliwiającego zestawienie słownika w znacznym stopniu
odzwierciedlającego rzeczywisty stan zachowania leksyki konkretnej
gwary, jak i szkicowania pokoleniowego zróżnicowania konkretnej gwary.
Ключові слова
eksploracja terenowa, leksykografi a gwarowa, pokoleniowe zróżnicowanie gwar
Повний текст
Завантажити оригінал
Author
Jerzy Sierociuk
DOI
Annotation
The content of a dialectal dictionary depends to a large extent on the method
of obtaining the material in the fi eld. Former dictionary fi les contain mainly
material obtained in the course of other types of research, such as the systemic
characteristics of dialects. Fixed lexemes are rarely documented together with
the broader context of their use.
Contemporary fi eld explorations clearly prove that for dictionary purposes, the
material must be obtained with a clear assumption of later lexicographic use. It
is particularly important to obtain material from many – generationally diverse –
inhabitants of specifi c villages. The statements of many informants provide the
basis for a more accurate semantic illustration of various language units, and by
multiple recordings from many respondents, we obtain the opportunity to track
the evolution (and dynamics) of dialectal processes.
Narrowing down the subject matter of the fi eld research makes it possible to obtain
material enabling the compilation of a dictionary that largely refl ects the actual
state of preservation of the lexis of a particular dialect, as well as sketching the
generational diff erentiation of a particular dialect.
Keywords
field exploration, dialectal lexicography, generational dialectal
diversity
Full text
Download the original
Оголошення:
Новини:
Захист дисертаційної роботи О.М. Осаульчука
11 вересня 2025 р. о 12:00
год. на засіданні спеціалізованої вченої ради Д 35.222.01 в Інституті українознавства ім. І. Крип’якевича
НАН України за адресою м. Львів, вул. В. Винниченка, 24 (3-й поверх,
конференц зала НТШ) відбудеться захист дисертаційної роботи О.М. Осаульчука «Археологічні
дослідження у зонах новобудов України у ХХ – першій чверті ХХІ ст.» (дисертація на здобуття наукового ступеня кандидата
історичних наук за спеціальністю 07.00.04 – археологія).
Марина Демедюк взяла участь у літньому інституту “Witnessing the War on Ukraine: Testimonies as Cultural Heritage for Future Memory Landscapes»
28-31 липня 2025 року старша наукова співробітниця відділу української літератури Марина Демедюк взяла участь у літньому інституту “Witnessing the War on Ukraine: Testimonies as Cultural Heritage for Future Memory Landscapes», що вже вчетверте організувала Українська асоціація усної історії з метою концептуалізації та збереження свідчень війни як культурної спадщини та будівельного блоку майбутньої історичної пам’яті України.