Prymak, pr(z)yjmak, iść w prymy, w prymaki, w przystępy як приклад мовних контактів на польсько-східнослов’янському пограниччі

Автор
Dorota K. Rembiszewka, Janus Siatkowski
DOI
Анотація
Wielokrotnie podejmowano problem wzajemnego wpływu języków na pograniczu polsko-wschodniosłowiańskim. W tekście wskazano na konieczność interpretacji i indywidualnego potraktowania wyrazów, które można by uznać za zapożyczenia. Geografi a i historia przedstawionych wyrazów zdecydowanie przemawia za przyjmowaną ich pożyczką wschodniosłowiańską. Pojawiające się na tych terenach iść w przystępy może świadczyć o rodzimości i jednocześnie wpływać na postać form w kontaktujących się językach. W dialektach wschodniosłowiańskich na Białostocczyźnie występują jeszcze dalsze wyrazy o ruskiej postaci fonetycznej w omawianych tu znaczeniach ‘zięć przybrany do domu rodziców żony’ oraz ‘przyjęcie zięcia do domu i na gospodarstwo żony’. W znaczeniu ‘zięć przybrany do domu rodziców żony’ dosyć szeroki zasięg ma formacja pryst upa, występująca głównie między Narwią i Nurcem oraz na terenach przyległych na północ od Narwi. W świetle przedstawionej dokumentacji można zakładać, że ruskie pryšo (pošo, pryšed) u prystupy na ścisłym pograniczu językowym może być pożyczką zwrotną z polskiego. 
Ключові слова
pogranicza polsko-wschodniosłowiańskie, leksykografi a gwarowa, dialektologia słowiańska
Повний текст
Завантажити оригінал
Author
Dorota K. Rembiszewka, Janus Siatkowski
DOI
Annotation
The study addresses the issue of mutual language infl uence in the Polish-Eastern Slavic borderlands. It emphasizes the necessity of interpreting and individually considering words that could be viewed as borrowings. The geography and history of the presented words strongly support their Eastern Slavic borrowing. The emergence of these words in these areas can signify their native origin and simultaneously aff ect the forms in the interacting languages. In the Eastern Slavic dialects in the Białystok region, there are further words with a Russian phonetic form in the discussed meanings, such as ‘a son-in-law living with his wife’s parents’ and ‘welcoming a son-in-law into the wife’s house and estate’. The term prystupa has a relatively broad range, primarily found between the Narew and Narecze rivers and the adjacent areas to the north of the Narew River. Based on the presented documentation, it can be assumed that the Russian term pryšo (pošo, pryšed) u prystupy on the precise language border may be a reciprocal borrowing from Polish. 
Keywords
 Polish-Eastern Slavic borderlands, dialectal lexicography, Slavic dialectology
Оголошення:
Новини:

З родоводу Сидоровичів і Крип'якевичів

13 листопада 2025 р. в Актовій залі Львівської політехніки презентовано книгу "Савина Сидорович (1895-1972): аристократичні переплетення" (Львів, 2025), на якій були присутні науковці Інституту, зокрема доктори історичних наук Микола Литвин, Андрій Сова. Науковий редактор видання доктор історичних наук Роман яців розповів про життя та науково-мистецьку спадщину Савини Сидорович - сестри дружини Івана Крип`якевича. Зі спогадами про відому дослідницю народного мистецтва поділилися представники - Леся Крип`якевича і Надія Мудра. Історичний контекст діяльності Савини Сидорович проаналізував Микола Литвин, зауваживши її активність у стрілецько-сокільському рухові, відродженні українського шкільництва на Волині у роки Першої світової війни, а також педагогічну працю у Васильянській гімназії у Львові, збереження та упорядкування збірок архіву НТШ у Львівському музеї етнографії, де у повоєнний час також працював Іван Крип`якевич.

Відбулася Міжнародна наукова конференція «Історична пам’ять українців як модус формування національної ідентичності в умовах російсько-української війни і нової світової політичної реальності»

12 листопада 2025 р. під егідою Інституту українознавства ім. І. Крип’якевича НАНУ відбулася Міжнародна наукова конференція «Історична пам’ять українців як модус формування національної ідентичності в умовах російсько-української війни і нової світової політичної реальності», яку організовано за підтримки Національного фонду досліджень України в рамках проєкту «Історична пам’ять українців в умовах війни: від конфронтації до консолідації» (реєстраційний номер: 2023.03/0207)