Gwara jako niematerialne dziedzictwo kulturowe. Na przykładzie gwar polskich na Bukowinie i w Naddniestrzu

Автор
Helena Krasowska
DOI
10.33402/DSSG.2024-445-461
Анотація

Аutorka przybliża pojęcie niematerialnego dziedzictwa kulturowego, a szczególnie pojęć dotyczących języka. Zostały zaprezentowane kategorie występowania gwar polskich na Bukowinie i w Naddniestrzu. Przybliżono opis charakterystyki gramatycznej polskich gwar na Bukowinie oraz podano przykład idiolektu polskiego w Naddniestrzu. Przeprowadzone badania terenowe wśród Polaków na Bukowinie oraz w Naddniestrzu, dokonane analizy naukowe dowodzą faktu zanikania odmiany gwarowej języka polskiego, a raczej idiolektów poszczególnych osób w Naddniestrzu, w odróżnieniu od Bukowiny, gdzie można mówić o „wyspowym” jej charakterze, a w niektórych wioskach również o jej całkowitym zaniku.

Ключові слова

Gwary polskie, Bukowina, Naddniestrze, Polacy w Naddniestrzu, Polacy na Bukowinie, niematerialne dziedzictwo kulturowe, projekty NPRH.

Повний текст
Завантажити оригінал
Author
Helena Krasowska
DOI
10.33402/DSSG.2024-411-422
Annotation

Przedmiotem rozważań jest podkreślenie wartości słowników regionalnych jako ważnego wykładnika dziedzictwa językowego i kulturowego. Łącząc słowo, pamięć i wyobraźnię jako składniki stanowiące podstawę różnorodności semantycznej, wpisują się w ogólną koncepcję dialektologii jako nauki i jej założeń metodologicznych ze sposobem przedstawiania i interpretowania materiału gwarowego w formie werbalnej i wizualnej. Wypełniają ważną społecznie misję ratowania obrazu językowego i kulturowego „małej ojczyzny” oraz budowania świadomości społecznej zamkniętej w tożsamości regionalnej. Podstawą analizy są wybrane słowa i ich wyobrażenia pojęciowe wydzielone z wypowiedzi gwarowych 2500 osób z 636 wsi środkowo-wschodniej Polski.

Keywords

regionalny słownik gwarowy, gwara, słowo, obraz, pamięć.

Оголошення:
Новини:

Науковці Інституту взяли участь у Міжнародній науковій конференції «Діалекти в синхронії та діахронії: дослідницькі парадигми в сучасній діалектології»

16–17 жовтня 2025 року в Інституті української мови НАН України (Київ) відбулася Міжнародна наукова конференція «Діалекти в синхронії та діахронії: дослідницькі парадигми в сучасній діалектології», що об’єднала понад 50 науковців із України, Польщі, Словенії, Болгарії. 

Відбувся семінар Ірини Орлевич «Русофіли Галичини та польська влада міжвоєнного періоду: між протистоянням та співпрацею»

1 жовтня 2025 р. відбувся семінар Інституту українознавства ім. І. Крип’якевича НАН України та Львівського музею історії релігії. З доповіддю «Русофіли Галичини та польська влада міжвоєнного періоду: між протистоянням та співпрацею» виступила д.і.н. Ірина Орлевич (завідувачка відділом нової історії України Інституту українознавства ім. І. Крип’якевича НАНУ та відділу Інститут релігієзнавства – філія Львівського музею історії релігії).